Дьылҕаны таайар дьоҕурдаах уу иччитэ. Үгүс киһи кинини оройугар муостаах, сибиинньэ курдук муруннаах, атаҕар туйахтаах нуучча чуортугар ханыылыы тутар. Дьиҥэ, сүллүүкүн олох атын – төбөтүн оройо уһуктаах, баттаҕа, хааһа суох, баҕатыҥы дьаллаҕар айахтаах, бытыылка курдук быһыылаах сарыннаах, кыра уҥуохтаах буолар. Номоххо кэпсэнэринэн, кини эмиэ киһи курдук бэйэтин дойдутугар оҕо-уруу үөскэтэн, дьиэ-уот тэринэн, ынах-сүөһү ииттэн олорор.
Таҥха күннэрэ
Саха өйдөбүлүнэн, сүллүүкүттэр тохсунньуга, таҥха кэмигэр, олохтоох ууларыттан сир үрдүгэр аҕыйах хонукка тахса сылдьан баран төннөллөр. Бастаан уот оттооччулар суолу арыйаллар, өтөхсүйбүт дьиэлэргэ, балаҕаннарга олохторун бэлэмнииллэр, онтон кинилэр кэргэннэрэ, оҕолоро, кырдьаҕас өттүлэрэ тахсаллар. Бу кэмҥэ таҥха күннэрэ үүнэллэр, төлкө иһиллээһинэ саҕаланар.
Таҥха кэмигэр куһаҕан тыынтан харыстаныы:
- Сүллүүкүттэртэн сэрэнэн, тымтыгынан аан, түннүк үрдүнэн, дал, хотон айаҕар кириэс саайаллар;
- Киһи кута барсыа диэн таһырдьа таҥас хаалларбаттар;
- Ойбонтон уу баспаттар;
- Абааһылар аймахтаһар ыйдара диэн уруурҕаһыыны оҥорботтор;
- Ордук хос тыл-өс тахсара сатаммат.
Аныгы таҥха көрүҥнэрэ
Буосканан сэрэбиэй
Чүмэчи буоскатын бытарытан баран, улахан ньуоскаҕа ууран, атын умайа турар чүмэчи үрдүгэр тутан ууллараллар. Онтон тымныы уулаах иһиккэ куталлар. Ол кэннэ тоҥмут буоска быһыытынан билгэлэнэллэр. Холобур, массыына, сөмөлүөт курдук быһыылаах буоллаҕына – ыраах айаҥҥа.
Иннэнэн сэрэбиэй
Икки иннэни сыанан сотон баран, тымныы уулаах бүлүүһэҕэ угаллар. Иннэлэр бэйэ-бэйэлэрин таарыйыстахтарына, таптыыр киһигин кытта сыһыаҥҥыт тупсуо диэн сабаҕалыыллар.
Кинигэ ааҕыыта
Бу сэрэбиэйгэ хас да киһи кыттыан сөп. Халыҥ, сахалыы тылынан суруллубут кинигэни ылаллар, чүмэчи уматаллар. Сэрэбиэйдээччи иһигэр тугу билиэн баҕарарын таайар. Хараҕын симэн баран түбэһиэх сирэйи арыйан, түбэһиэх этиини эмискэ ыйаат, төлкөтүн ааҕар.
Кумааҕы күлүгүнэн сэрэбиэй
Халыҥ кумааҕыны, «быйыл миигин туох күүтэрий?» дии-дии, кумалыы тутан баран, бүлүүһэ үрдүгэр уматаллар. Кумааҕы умайан бүппүтүн кэннэ, чүмэчи уотугар туһаайан бүлүүһэни араастаан эргитэ сылдьан, күлүгүн эркиҥҥэ көрөн, инникини сылыктыыллар.
